آرامگاه حقیقی محمد غزالی کجاست؟

یک پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی گفت: به نظر می‌رسد که آرامگاه غزالی ابتدا به عنوان خانقاه یا صومعه جهت اقامت عارفانه ساخته شده بوده و با توجه به مشابهت نقشه و دیگر موارد با برج میل ‌اخنگان، متعلق به دوران ایلخانی است.

رجبعلی لباف‌خانیکی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص آرامگاه غزالی و خانقاه او اظهار کرد: با توجه به مواردی که در بخش‌های پیشین گفته شد، چنین به نظر می‌رسد که آرامگاه غزالی ابتدا به عنوان خانقاه یا صومعه جهت اقامت عارفانه ساخته شده و سپس به مکانی مذهبی مانند مسجد یا معبد تغییر کاربری داده و این وضعیت با آنچه در مورد روحیات و نحوه زندگی غزالی در سال‌های آخر عمر او، خانقاه و آرامگاهش نوشته‌اند، مطابقت دارد.

وی ادامه داد: شادروان عبدالحسین زرین کوب در کتاب فرار از مدرسه نوشته است، «امام محمد غزالی در سال ۴۸۸ هجری قمری فرار از مدرسه را پیش گرفت و از بغداد بیرون آمد، او کوشیده بود همه چیز را رها کند، لباس درشت درویشان بر تن و سفر دراز بی‌برگ و ساز زمستان را به سوی شام آغاز کرد…در اطراف مسجد جامع دمشق صومعه‌هایی برای غریبان و گوشه‌گیران وجود داشت و غزالی نیز به جمع آنان پیوست و اوقات خود را در زاویه‌ای از مسجد می‌گذرانید. تا چند سال بعد از او هنوز زاویه‌ای را که در آن اعتکاف داشت (غزالیه) می‌خواندند…».

لباف خانیکی خاطرنشان کرد: غزالی دو سال در دمشق ماند و سپس به بیت‌المقدس رفت و زاویه‌ای از مسجدالاقصی را برای عبادت برگزید. در سال۴۹۰ هجری قمری به طوس بازگشت و بنا به نوشته شادروان جلال همایی  در طوس به شیوه زهاد آن‌جا در صومعه‌ای به اعتکاف، زهد و عبادت مشغول شد. صومعه غزالی مجمع و منزلگاه علما، فضلا و عرفای غریب بود. این صومعه تا قرن۶ و۷ هجری قمری دایر بود.

این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی تصریح کرد: گزارش «فضل‌الله روزبهان خنجی» از خانقاه و آرامگاه غزالی دلالت بر این دارد که اولا خانقاه یا صومعه غزالی تا اوایل قرن ۱۰هجری قمری هنوز موجود بوده و آرامگاه او نیز در آن نقطه وجود داشته است. خنجی در شرح سفر محمدخان شیبانی نوشته است، «در هشتم صفر ۹۱۵هجری قمری او از مشهد متوجه صحرای طوس شده و بعد از زیارت مزارهای طیبه بلده طوس در خانقاه امام غزالی مراسم زیارت به‌جا آورده و در صفه بارگاه قبه امام غزالی نشسته و دستور تعمیر آن را داده است»؛ از نوشته خنجی می‌توان این گونه برداشت کرد که او فضای زیرزمین را خانقاه و برج مقبره روی آن را « قبه امام غزالی» نامیده است.

وی گفت: وسعت، فرم و ملحقاتی که خنجی در کتاب «میهمان‌نامه بخارا» آورده، با فضایی که به عنوان آرامگاه غزالی کشف شده همخوانی و مشابهت دارد.

این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی اظهار کرد: خنجی قبه امام محمد غزالی را رو به ویرانی دیده که روزنه‌هایی بر سقف آن ایجاد شده و پرندگان به داخل آن راه یافته و دیوارها و صورت قبرها را که سکوهای گچی بوده‌اند، به فضله آلوده‌اند. خنجی روزنه‌ها را بسته و درون بنا را تطهیر کرده است. او بر فراز سکوی گچی رفته و روزنه‌ها را بسته و دیوارها و سکوی گچی را نیز شست‌وشو داده است و این کارها در کمتر از یک روز انجام شده که با فضای برج مقبره به قطر حدود پنج متر هماهنگی دارد.

لباف خانیکی گفت: به شهادت برخی متون غزالی بعد از فوت در خانقاه یا صومعه خود به خاک سپرده شده است. بر روی کف سردابه اثر و نشانه‌ای از تدفین نیست و جهت پیگیری فرضیه تدفین در میانه سردابه گمانه کوچکی خاکبرداری شد. با برداشت لایه‌ای به ضخامت حدود ۱۵سانتیمتر و پس از زیرسازی کف به خاک بکر رسید و تدفین در کف را تایید نکرد.

وی افزود: بعید نیست که غزالی را پس از فوت طبق سنت رایج به شیوه شخصیت‌های عرفانی و مذهبی دیگر چون بایزید بسطامی، ابوالحسن خرقانی، شیخ احمد جامی، ابابکر تایبادی و قاسم انوار در کنار خانقاهش دفن کرده‌اند و بعدها گنبدخانه یا نمازخانه یا مقبره‌اش را بر فراز خانقاهش به شیوه معماری ایلخانی ساخته‌اند.

آرامگاه محمد غزالی به دوران ایلخانی تعلق دارد

این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی گفت: تا حصول نتیجه قطعی در پی کاوش‌های باستان‌شناسی بیشتر می‌توان این فرضیه را طرح کرد که در ابتدا آن مجموعه معماری منحصر به صومعه یا خانقاه (همان فضای زیرزمینی) بوده و در دوران ایلخانی (احتمالا اوایل قرن ۸ هجری قمری) پس از تجهیز بنا بر فراز آن برج مقبره‌ای شاید به یمن شخصیت غزالی ساخته شده و همواره «آرامگاه غزالی» نامیده شده است.

لباف‌خانیکی ادامه داد: با توجه به مشابهت نقشه و مصالح ساختمانی و به‌ خصوص کاشی‌های اطلسی، ستاره‌ای و صلیبی‌شکل قالب‌زده و کاشی‌های نره لاجوردی و فیروزه‌ای با جرأت می‌توان اظهار نظر کرد که برج مقبره فراز صومعه غزالی همانند برج مقبره معروف به میل اخنگان متعلق به دوران ایلخانی بوده است.

منبع:ایسنا

مقررات ورود گردشگران خارجی به ایران اعلام شد

دستورالعمل نحوه حضور گردشگران خارجی در شرایط کرونا در ایران اعلام و ابلاغ شد. بر این اساس گردشگرانی که دو دُز واکسن کرونا زده‌ و گواهی منفی PCR داشته باشند می‌توانند ویزای گردشگری دریافت کرده و به ایران سفر کنند.

به گزارش ایسنا، این دستورالعمل بنا بر اعلام «در چارچوب رعایت بهداشت عمومی و سلامت جامعه، با توجه به اثرات مثبت گردشگری بر اقتصاد کشور، کارآفرینی، ایجاد اشتغال و برای حفظ بازارهای هدف گردشگری، احیای کسب و کارهای آسیب‌دیده این بخش و در عین حال، حفظ سلامت شهروندان و با بهره‌گیری از نظرات کارشناسان و هم‌اندیشی با دستگاه‌های متولی مطابق با مصوبات هشتاد و ششمین جلسه ستاد ملی مدیریت کرونا» تهیه شده است.

ستاد ملی کرونا پس از حدود ۲۰ ماه توقف ویزای گردشگری ایران سرانجام در جلسه یادشده ستاد ملی کرونا به ازسرگیری صدور ویزا رأی مثبت داد. وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز پس از جلسه‌ای که هفته گذشته با وزیران امور خارجه و بهداشت داشت، اعلام کرد که صدور ویزای گردشگری ایران از اول آبان‌ماه ازسرگرفته می‌شود.

مطابق ضوابط کلی این دستورالعمل، ورود و خروج مستقیم و غیرمستقیم مسافری (گروهی و انفرادی) اتباع ایرانی و خارجی از/به مرزهای زمینی همانند مرزهای هوایی با ارائه کارت واکسن، ‌آزمایش PCR  منفی و رعایت پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های مورد تایید وزارت بهداشت، ‌درمان و آموزش پزشکی از اول آبان‌ماه امسال بدون مانع است.

تبصره یک این ضابطه تاکید می‌کند این مصوبه شامل تردد مستقیم و غیرمستقیم از/به کشورهای پرریسک اعلامی از سوی سازمان جهانی بهداشت توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نخواهد شد.

در تبصره دو نیز آمده که چنان‌چه در روند بیماری کشورهای همسایه تغییری حاصل شود که نیازمند اعمال محدودیت یا ممنوعیت تردد مسافری باشد، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان مرجع تخصص مراتب را اعلام می‌کند و اقدامات بعدی از سوی کمیته امنیتی، اجتماعی و انتظامی صورت می‌گیرد.

در تبصره سه آمده است که به منظور مدیریت روند بیماری در داخل، ‌ تردد مسافری (انفرادی و گروهی) با اولویت مرزهای زمینی ذیل که دارای امکانات و زیرساخت‌های لازم هستند از تاریخ یادشده (اول آبان‌ماه) آغاز خواهد شد:

شلمچه در استان خوزستان (عراق)، مهران در استان ایلام (عراق)، باشماق در استان کرمانشاه (عراق/اقلیم)، پرویز خان در استان کرمانشاه (عراق/اقلیم)، تمرچین در استان آذربایجان غربی (عراق)، بازرگان در استان آذربایجان غربی (ترکیه)، سرو در استان آذربایجان غربی (ترکیه)، پل‌دشت در استان آذربایجان غربی (نخجوان)، جلفا در استان آذربایجان شرقی (نخجوان)، نوردوز در استان آذربایجان شرقی (ارمنستان)، پیله‌سوار در استان اردبیل (آذربایجان)، آستارا در استان گیلان (آذربایجان)، دوغارون در استان خراسان رضوی (افغانستان)، میلک در استان سیستان و بلوچستان (افغانستان)، میرجاوه در استان سیستان و بلوچستان (پاکستان).

تبصره چهار نیز اشاره می‌کند که صدور روادید گردشگری برای مترددین از مرزهای بین‌المللی در چارچوب دستورالعمل تردد مسافران از سوی وزارت امور خارجه بدون مانع است.

تبصره پنج نیز یادآور می‌شود تردد کلیه وسایل نقیه عمومی و شخصی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بدون مانع است.

تشدید مراقبت‌های بهداشتی در مرزهای هوایی و مرزهای مجاز زمینی تبصره سه، افزایش نیروهای انسانی متخصص به منظور انجام تست‌های تشخیص بیماری کووید – ۱۹ از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری جمعیت هلال‌احمر از جمله نکات الزامی این دستورالعمل برای اجرای طرح است.

این دستورالعمل با رویکرد احترام متقابل به گردشگران بین‌المللی تهیه شده است، بنابراین در صورت مشاهده رفتار تبعیض‌آمیز کشوری نسبت به گردشگران ایرانی، براساس اصل عمل متقابل تصمیم‌گیری خواهد شد.

همچنین، آزمایش PCR منفی برای گروه‌های سنی بالای ۱۲ سال باید دارای اعتبار ۹۶ ساعت باشد.

نظارت بر اجرای این دستورالعمل به عهده وزارت گردشگری (میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) بوده و در صورت مشاهده تخلف مراتب از طریق مراجع قانونی پیگیری و گزارش‌های لازم به کمیته امنیتی، ‌اجتماعی و انتظامی ستاد ملی مدیریت کرونا ارائه می‌شود.

درصورت اجرا نشدن مفاد این دستورالعمل توسط دفاتر خدمات مسافرتی و سایر تاسیسات گردشگری دارای مجوز، ‌ وزارت گردشگری مطابق مقررات اقدام می‌کند. این دستورالعمل همچنین وظایفی را برای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت امور خارجه، وزارت راه و شهرسازی، وزارت کشور، بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران، وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران، نیروی انتظامی،   وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیما به طور مجزا تعیین کرده است.

بر اساس این دستورالعمل، نظارت بر عملکرد و فعالیت دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری در حیطه کنترل و رعایت مسائل بهداشتی از سوی گردشگران (اعم از اخذ ویزا، ترانسفر، رزرو محل اقامت، غذا، مراقبت‌های بهداشتی و خروج مسافرین پس از انقضای مدت روادید)، نظارت بر الزام اسکان گردشگران خارجی در اقامتگاه‌های مجاز توسط دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری، ‌واکسیناسیون کووید و دریافت کارت واکسن کرونای تمام کارکنان، شاغلان و خدمات‌دهندگان در تاسیسات و مراکز گردشگری و اماکن زیارتی و راهنمایان گردشگری، تشدید نظارت بر فعالیت تاسیسات گردشگری اعم از هتل‌ها، هتل آپارتمان‌ها و مهمانپذیرها برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی اعلامی، معرفی واحدهای غیرمجاز و یا مجاز که در رعایت پروتکل‌های بهداشتی و مفاد دستورالعمل ابلاغی اهتمام لازم را ندارند، به مراجع قانونی و قضایی و جلوگیری از ادامه فعالیت آن‌ها، برنامه‌ریزی و سیاستگذاری در راستای بهره‌برداری از تجربیات و توانمندی‌های حاصله در امر مدیریت بیماری کرونا در طول ۲۰ ماه گذشته با هدف ایجاد بسته‌های جدید گردشگری از جمله در بحث جذب گردشگر برای واکسن (تولید داخلی)، هماهنگی با وزارت راه و شهرسازی به منظور نصب پلاکاردها و بنرهای آموزشی در مبادی مرزی (به ویژه زمینی) مبنی بر رعایت پروتکل‌ها، استفاده از ماسک و قوانین مرتبط با کرونا در کشور، تسهیل کردن شرایط بازگشت گردشگرانی که در مدت زمان حضور در جمهوری اسلامی ایران مبتلا به کرونا شده و امکان طی فرایند قرنطینه ۱۴ روز را ندارند با هماهنگی وزارت راه و شهرسازی، تعیین و معرفی مراکز اقامتی برای قرنطینه گردشگرانی که از طریق مرزهای هوایی وارد کشور شده و دارای علائم و بیماری هستند، با اولویت استان‌های گردشگرپذیر (تهران، اصفهان، فارس، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، هرمزگان) از جمله وظایف مشخص‌شده برای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است.

تامین نیروی انسانی کافی در مراکز مراقبت بهداشت مرزی، جلوگیری از ورود گردشگرای خارجی‌ای که با وجود داشتن کارت واکسن و آزمایش منفی پی سی آر دارای علائم بیماری هستند در مرزهای زمینی و برگشت دادن آن‌ها به خاک خود با همکاری نیروی انتظامی مستقر در مرز، مراقبت سندرمیک گردشگران در صورت نیاز انجام ارزیابی‌های تکمیلی و نمونه‌گیری در بدو ورود از مرزهای زمینی، هوایی و دریایی، و کنترل دقیق مدارک مورد نیاز برای ورود گردشگران به کشور از جمله داشتن کارت واکسن و تست منفی PCR از جمله وظایف وزارت بهداشت، ‌درمان و آموزش پزشکی است.

وزارت امور خارجه نیز موظف است تدابیر و تمهیدات لازم برای فراهم کردن ثبت مشخصات میزبان و محل اقامت گردشگران انفرادی در سامانه روادید الکترونیک و صدور روادید منوط به رزرو محل اقامت (واچر) را اتخاذ کند.

در شرایط خاص صدور روادید گردشگری با تشخیص نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور با توجه به شرایط کشورها بدون مانع است.

در صورت مثبت شدن آزمایش‌های تشخیصی PCR پس از ورود به کشور، گردشگر با هزینه خود اقدام به قرنطینه در مراکز اقامتی مجاز می‌کند و تردد دوباره آن‌ها در کشور منوط به دریافت پاسخ منفی آزمایش PCR است. گردشگر باید متعهد به اقامت در مراکز اقامتی مجاز (دارای پروانه بهره‌برداری از وزارت گردشگری) شود.

وزارت امور خارجه موظف است نتیجه درخواست ویزای‌های گردشگری را حداکثر ظرف مدت ۷۲ ساعت به دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری متقاضی و درخواست‌کننده ویزا اعلام کند.

تکمیل فرم خوداظهاری سلامت توسط گردشگر قبل از ورود به ایران، و دریافت بیمه‌نامه معتبر (که مشتمل بر بیمه کرونا نیز می‌شود) توسط گردشگران قبل از صدور روادید الزامی است.

وزارت راه و شهرسازی نیز موظف شده است برای صدور مجوزهای لازم به منظور تردد کلیه وسایل نقلیه عمومی و شخصی از مرزها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هماهنگی‌های لازم را انجام دهد، با وزارت گردشگری به منظور نصب پلاکاردها و بنرهای آموزشی در مبادی مرزی (به ویژه مرز زمینی) مبنی بر رعایت پروتکل‌ها، استفاده از ماسک و قوانین مرتبط با کرونا در کشور هماهنگ باشد، شرایط بازگشت گردشگرانی که در مدت زمان حضور در جمهوری اسلامی ایران مبتلا به کرونا شده و امکان طی فرایند قرنطینه ۱۴ روز را ندارند، تسهیل کند، مراکز قرنطینه مخصوص گردشگران ورودی از مرزهای هوایی را از طریق شرکت‌های هواپیمایی اطلاع‌رسانی کند، فضای مناسب نگهداری موقت مسافران و گردشگران دارای علائم بیماری در مرزهای زمینی برای هماهنگی بازگشت آن‌ها را فراهم و فضای قرنطینه موقت در فرودگاه‌های استان‌های گردشگرپذیر به منظور فراهم کردن زمینه انتقال آن ها به مراکز تعیین‌شده قرنطینه را پیش‌بینی کند.

براساس این دستورالعمل، ‌تمام هزینه‌های تست PCR و قرنطینه در داخل ایران بر عهده گردشگر بوده که از طریق پوشش بیمه‌ای پرداخت می‌شود.

وزارت اطلاعات نیز موظف شده است اعلام نتیجه درخواست‌های ویزای گردشگری حداکثر ظرف مدت ۷۲ ساعت را تسهیل کند و گزارش‌های دوره‌ای از روادید صادرشده ارائه دهد.

نیروی انتظامی نیز موظف است مجوزهای لازم برای تردد کلیه وسایل نقلیه عمومی و شخصی از مرزها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را صادر کند، تمدید روادید گردشگران ورودی را تسهیل کند، جلوگیری از فعالیت و پلمب واحدهای غیرمجاز و متخلف اعلام‌شده از سوی وزارت گردشگری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در چارچوب قوانین و مقررات را انجام دهد و از ورود گردشگرانی که علائم بیماری کووید دارند، تست یا کارت واکسن کرونا همراه ندارند، و بیمه‌نامه و فرم خوداظهاری ارائه نمی‌کنند، جلوگیری کند.

منبع:ایسنا

گردش در دیوار نگاره‌های خانه بروجردی‌های کاشان

گردشگری در آثار تاریخی، خواسته یا ناخواسته، بخشی از زندگی ما شده، اما کمتر کسی است که ورای دیوارهای آجری و نماهای ظاهری، به دیوارنگاره‌ها و نقاشی‌هایی که به سقف این آثار است توجه کند، آثاری که به جادوی قلم و رنگ به یادگار مانده است.یکی از مکان‌های دیدنی کاشان، خانه بروجردی‌ها است. یادگاری از عشق دوره قاجاری، با درهای چوبی، دالان‌های تنگ و باریک و بادگیرهایی که در همه این سال‌ها، هوای تازه را در گرمای روزهای داغ تابستان کویر به اندرون خانه می‌فرستند. خانه‌ای که هم اندرونی و هم بخش بیرونی دارد و فاقد گودال باغچه است.

خانه بروجردی‌ها در سه طبقه و در چهار طرف حیاط‌های اندرونی و بیرونی بنا شده است. شاخص‌های این اثر معماری شامل دو سرداب، سرپوشیده، شاه نشین، پنج دری، مهتابی، هشتی ورودی، ایوان تابستانی، ایوان زمستانی است و در شهر کاشان منحصر به فرد و استثنائی است. حیاط اصلی بیش از ۶۲۰ متر مربع و یکی از سه حیاط یا اندرونی آن بیش از ۶۳۰ متر مربع مساحت دارد.

تزئینات ایوان تابستانی بنا در کاشان منحصر به فرد است و نقاشی‌های بی‌نظیری در سرپوشیده به چشم می‌خورد. همه اطلاعاتی که در بروشور راهنمای خانه بروجردی دیده می‌شود، اما حرفی از نقاشی‌های حیرت‌انگیز آن نیست و هیچ نگاهی به آن تصویرها خیره نمی‌شود.

حسین پرنیان – کارشناس مرمت و تزئینات اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کاشان در گفت و گو با ایسنا، گفت: نقاشی‌های خانه بروجردی به طرز استادانه با طراحی غنی به صورت تک رنگ لاجورد و حدود ۳ یا ۴ تنالیته رنگی به شیوه تمپرای آبرنگی اجرا شده‌اند.

وی افزود: نقاشی‌های خانه بروجردی بخشی از بدنه دیوارها را با استفاده از هنر نقاشی و دیوارنگاری، پرکرده و به طرزی ماهرانه با طراحی چشم‌نواز، ترکیب بندی غنی، کنتراستی کم‌نظیر و اجرایی دقیق در یک تصویر به صورت چند پلانی بخشی از ادبیات کهن را به مخاطب عرضه می‌کند.

کارشناس مرمت و تزئینات اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کاشان افزود: این نقاشی‌ها، دارای عنصر هم زمانی است. پرسپکتیو در این تصویرها مقامی است و افراد و عناصر به فراخور ارزش و اعتبار خویش کوچک‌تر یا بزرگتر شده‌اند و به طرز استادانه با طراحی غنی به صورت تک رنگ لاجورد و حدود ۳ یا ۴ تنالیته رنگی به شیوه تمپرای آبرنگی اجرا شده‌اند.

پرنیان تصریح کرد: داستان خسرو و شیرین، یکی از تصویرهایی است که بر در خانه بروجردی دیده می‌شود که نقاش علاوه بر تصویر نمودن بخش‌هایی از داستان در تصویری خسرو را با تاج کیانی در حال شکار نشان داده است.

وی تأکید کرد: شکار و شکارگری ازجمله آیین‌های مرسوم درباری از دیرباز در بین پادشاهان ایران به خصوص شاهان قاجار بوده و گویا به همین دلیل است که در تصاویر خانه بروجردی تصاویر نخجیرگاه بسیار به چشم می‌خورد.

کارشناس مرمت و تزئینات اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کاشان، گفت: نقاش در یکی دیگر از این نقاشی‌ها، خسرو را مقابل قصر شیرین تصویر کرده است که البته شباهت زیادی به تصویر نگاره هما و همایون از دیوان خواجوی کرمانی اثر جنید دارد.

پرنیان در مورد نقاش این آثار افزود: با توجه به تکنیک و مهارت خلق تصویر و صحنه‌های بدیع نقاشی‌های خانه بروجردی، به  نظر می‌رسد که نقاش این تصاویر شخصی ناشناس بوده است.

وی تصریح کرد: سند و مدرک معتبری وجود ندارد که این نقاشی‌ها توسط کمال‌الملک (محمد غفاری) و یا عموی او صنیع الملک (ابوالحسن غفاری) ترسیم شده باشد چرا که هیچ‌گونه امضا و رقمی با عنوان غفاری یا شخص دیگری در کل اثر مشاهده نمی‌شود و هرگونه مطلبی در این خصوص فاقد سندی معتبر است.

کارشناس مرمت و تزئینات اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کاشان، اظهار کرد: بخشی از داستان یوسف و زلیخا در خانه بروجردی کاشان به صورت تک رنگ لاجورد بر اسپری بزرگ روبروی شاه‌نشین به گونه‌ای استادانه و کم‌نظیر تصویرگری شده است .

پرنیان تصریح کرد: نقاشی، لحظه ورود یوسف به میهمانی زلیخا و زنان مصر را نشان می‌دهد، همچنین هنگامی که یوسف وارد مجلس می‌شود و میهمانان با دیدن یوسف شیفته زیبایی او شده و با چاقو انگشتان و دستان خود را بریده‌اند.

وی گفت: این نقاشی که به طرزی استادانه در حالتی مقامی اجرا شده، دارای مؤلفه‌های نقاشی قاجاری و ترکیب‌هایی مدور و مثلث گون است، اما فاقد عمق نمایی چندان دقیق، چشمگیر و بیش از حد است. نقاش در تصویر سعی کرده با پلان بندی اثر عمق نمایی را در کل کار  اعمال و به بیننده ارائه کند.

کارشناس مرمت و تزئینات اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کاشان، افزود: به نظر می‌رسد این اثر نهایتاً دارای سه پلان بندی است به گونه‌ای که در پلان اول و پایین‌ترین بخش نقاشی، زنان تکیه داده در سمت راست تصویر شده‌اند که دارای تنوع کم‌نظیری در طراحی و حالت فیگورها هستند و نسبت به دیگر عناصر تصویر از ارزش کمتری برخوردارند  .

پرنیان اظهار کرد: پلان دوم، تصویر زنی در سمت راست و فیگور خدمتکاری در سمت چپ او در حال ریختن چایی از سماور است و پلان سوم نیز زلیخا و یوسف است که زلیخا نشسته بر تخت و یوسف ایستاده و هاله دور سرش دیده می‌شود که گویا شباهت زیادی به سبک نقاشی‌های بیزانس دارد.

وی گفت: نقاش سعی کرده در هر سه پلان، فیگورها را در دو طرف مقابل یکدیگر قرار دهد. این تقابل فیگورها برای ایجاد تعادل و توازن در تصویر است. همچنین به طرز استادانه پیکره یوسف را نسبت به دیگر پیکره‌ها بزرگ‌تر تصویر کرده و به این طریق تصویر یوسف را از هر نظر ارزش‌گذاری کرده است .

همچنین یک کارشناس معماری به ایسنا، گفت: تزیینات دیواره‌ها و سقف خانه تاریخی بروجردی‌های کاشان، به چند دسته تقسیم می‌شود که هر کدام به تنهایی قابل مطالعه است. طرح‌های معماری، گچ‌بری، کاشی‌کاری و نقاشی‌هایی که بر آن طرح شده و واجد شاخص‌های هنری است.

الهه یوسف زاده، اظهار کرد: راهنمایان گردشگری باید به گردشگران از هنر نهفته در نقش و نقاشی‌ها بگویند. تزئینات جلوخان ورودی بنا که شامل کاشی‌کاری و گچ‌بری و تزیینات درونی مثل نقاشی، گچ‌بری، رنگ‌آمیزی و نماسازی است که با مهارت بی‌نظیری اجرا شده است.

وی افزود: در ایوان شاه‌نشین بیشتر تصویرهای انسانی دیده می‌شود که چهره‌نگاری شاهزادگان قاجاری است و این تصویرها بیشتر متأثر از فرهنگ ایرانی و پوشش دوره قاجاری و مختصات نقاشی این دوره است.

این کارشناس معماری تصریح کرد: یکی از تصویرها، شاهزاده قاجاری است که به صورت ایستاده و تمام رخ با شمشیری در سمت چپ به کمر بسته است و در گوشواره‌های آن، سربازانی با لباس اروپایی با کلاه بر سر و اسلحه در دست نقاشی شده است.

وی گفت: در شاه‌نشین تابستانی تصویر شاهزاده قاجاری و در هلال اصلی آن تصویر ناصرالدین‌شاه دیده می‌شود و در ستون گوشواره شرقی، سربازان فرانسوی و در گوشواره غربی تصویر مردم عامی در حال کشیدن قلیان رسم شده است.

یوسف زاده گفت: مدل معرفی آثار تاریخی باید به گونه‌ای اصلاح شود تا گردشگران بعد از سفر خود اندوخته‌ای از دانش و آگاهی درباره مقصد را سوغات ببرند و لذت گردشگری را تجربه کنند.

منبع:ایسنا

پیست اسکی سیرچ کرمان

قرار گرفتن واژگان “پیست اسکی” و “کرمان” در یک عبارت در نگاه اول کمی ناآشنا و حتی عجیب به نظر می رسد، چرا که اولین تصویری که با شنیدن نام کرمان در ذهن اکثر ما تداعی می شود، استانی گرم و خشک و بیابانی است که در دل طبیعتی خشن و سخت جای گرفته است.  اما مناطق کویری و بیابان های استان کرمان تنها جاذبه های گردشگری این منطقه نیستند، بلکه پیست اسکی سیرچ واقع در ارتفاعات کرمان یکی دیگر از جاذبه های طبیعی این استان است که هر سال با آغاز فصل زمستان طرفداران ورزش های زمستانی را به سوی خود فرا می خواند.

 

پیست اسکی سیرچ کرمان تنها پیست برفی در ناحیه جنوب شرقی ایران است که لذت اسکی را در حاشیه کویر فراهم کرده است. این پیست در ارتفاعات کوه سیرچ در نزدیکی روستای سیرچ قرار دارد. روستای ییلاقی سیرچ از توابع بخش شهداد کرمان، منطقه ای سرسبز و خوش آب و هوا است که در 58 کیلومتری شرق شهر کرمان قرار دارد. روستای سیرچ به دلیل قرار داشتن در ارتفاعات از آب و هوایی خنک و مطبوع برخوردار است و پوشیده از باغات میوه و درختان سرو و چنار می باشد. از جاذبه ‌های گردشگری روستای سیرچ می‌توان به آبگرم سیرچ، رودخانه ‌ای خروشان و سرو 1000 ساله اشاره کرد. همچنین جالب است بدانید هوشنگ مرادی کرمانی، نویسنده پرآوازه، در روستای سیرچ دیده به جهان گشود.

پیست اسکی سیرچ در مقایسه با سایر پیست های اسکی همچون آبعلی، شمشک و دیزین از امکانات کمتری برخوردار است، اما آنچه که این پیست اسکی را از سایر پیست های اسکی متمایز می سازد، فاصله ی کم آن تا کلوت های شهداد و کویر ریگ سوخته (تل گندم بریان) می باشد. کویر ریگ سوخته در واقع یکی از گرم‎ ترین نقاط کره زمین است که دمای آن در تابستان ها گاهی به 70 درجه سانتیگراد نیز می‎ رسد. این تضاد موجود که با طی مسافتی دو الی سه ساعتی می توان از بلندی ‌های کوهستان و پیست اسکی سیرچ به یکی از گرم‎ ترین نقاط کره زمین رفت، بر جذابیت پیست اسکی سیرچ و شگفتیهای منطقه افزوده است. پیست اسکی سیرچ تنها در ماه های سرد سال پذیرای طبیعت دوستان و گردشگران نمی باشد، بلکه با گرم شدن هوا و ذوب شدن برف ها، مناظری سرسبز و با طراوت در انتظار شما هستند.

آدرس: استان کرمان، جاده کرمان به شهداد، روستای سیرچ

 

چشمه آبگرم جوشان

چشمه آبگرم جوشان بزرگترین و مشهورترین چشمه آبگرم استان کرمان است که در فاصله 60 کیلومتری جنوب شرق شهر کرمان و در ارتفاعات جنوبی ییلاق زیبای سیرچ قرار دارد. چشمه آبگرم جوشان در 7 کیلومتری شمال روستای جوشان از توابع بخش گلباف شهرستان کرمان و در میانه راه گلباف و سیرچ واقع شده است. نام روستای جوشان  از همین چشمه آبگرم نزدیک به آن گرفته شده است. این منطقه به دلیل نزدیکی به شهر کرمان، خواص درمانی، وجود طبیعت زیبا و چشم نواز، چشم انداز های جذاب و آب و هوای مطبوع به یکی از محبوب ترین و پربازدید ترین چشمه های آب درمانی در منطقه ی جنوب شرق ایران تبدیل شده است.

چشمه آبگرم جوشان در ارتفاع 1545 متری از سطح دریا قرار دارد. دمای آب این چشمه که به صورت جوششی از دل سنگ های آهکی خارج می گردد، 45 درجه سانتی گراد می باشد. آب استخرهای چشمه آبگرم جوشان هر دو روز یکبار تعویض می شود و دو سالن مجزا برای استفاده ی بانوان و آقایان دارد. آبگرم جوشان به صورت سولفاته و دائمی است که پس از گردش در استخرها به صورت رودی در دره های شرقی و جنوب شرقی جاری می گردد و ضمن سیراب کردن باغ های کشاورزی، باعث خلق جلوه های زیبایی در دره های پایین دست نیز می شود. رفع کسالت های روحی، تجدید قوا، درمان برخی بیمارهای مربوط به گردش خون، دستگاه ادراری، روماتیسم، دیابت و بیماری های کبدی از مزایای استفاده از این آبگرم می باشد.

کلبه های حصیری جهت اقامت تابستانی، اتاق های ساده، سرویس بهداشتی و پارکینگ از جمله خدمات ارائه شده در چشمه آب گرم جوشان می باشد.

جهت بازدید از چشمه آب گرم جوشان و رزرو تورهای گردشگری در استان کرمان می توانید با مراجعه به سایت gashttour.ir از خدمات اقامتی و گردشگری ما بهره ببرید.

 

مقالات مرتبط :

مطالب مفیدی درباره چشمه های آبگرم

قینرجه نیر، دومین چشمه آبگرم کشور

سرعین؛ شهر چشمه‌های بهشتی

آرامگاه شاه نعمت الله ولی

شهر ماهان واقع در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر کرمان یکی از خوش آب و هواترین شهرهای ناحیه شرقی ایران است که بناهای تاریخی متعددی را در خود جای داده است. یکی از این بناهای تاریخی که قدمت آن به دوران تیموریان باز می گردد، آرامگاه شاه نعمت الله ولی است که در دی ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. بنای آرامگاه شاه نعمت الله ولی یکی از کامل‌ترین و زیباترین مجموعه‌های معماری است که برای ما به یادگار باقی مانده است و امروزه به محلی برای زیارت و تفریح مردم تبدیل شده است.

 

شاه نعمت الله ولی چه کسی بود؟

شاه نعمت‌الله ولی یا شاه ولی شاعر و عارف قرن هشتم و نهم خورشیدی و بنیانگذار سلسله نعمت ‌اللهی است که در سال709 هجری شمسی  ( ۷۳۱ ه ق) از پدری سوری به نام میرعبدالله و مادری ایرانی در شهر حلب سوریه به دنیا آمد. او در سن ۵ سالگی با تصوف و عرفان آشنا شد و همراه پدرش در مجالس صوفیه شرکت می کرد. شاه نعمت‌الله در جوانی برای پیشرفت درعلوم و فراگیری بیشتر علوم دینی به شیراز سفر کرد و علوم مقدماتی را نزد شیخ رکن‌الدین شیرازی آموخت. شاه نعمت‌الله در طول عمر طولانی خود به سرزمین های مختلفی نظیر عراق، حجاز، مرو، هرات، ماوراء‌النهر، شیراز و کرمان سفر کرد و به نشرعرفان و تصوف همت گمارد. او ۲۵ سال آخر عمر خود را در ماهان کرمان گذراند و سرانجام در سال 807 هجری شمسی ( ۸۳۲ ه ق) در ماهان درگذشت و در این شهر به خاک سپرده شد. به دستور احمدشاه دکنی، پادشاه حیدرآباد دکن (مرکز ایالت آندرا پرادش هند) و از مریدان وی، در سال 814 هجری شمسی ( ۸۴۰ هجری قمری) گنبد و بارگاهی بر مزار او ساخته شد.

تاریخچه آرامگاه شاه نعمت الله ولی

هسته ی اصلی آرامگاه شاه ولی در سال 840 هجری قمری در زمان حکومت شاهرخ تیموری به دستور احمدشاه دکنی(پادشاه حیدرآباد دکن) که از مریدان وی به شمار می رفت، احداث گردید. این آرامگاه در ابتدا به شکل عمارتی چهار گوش با گنبدی بر فراز آن بود که درون باغی بزرگ قرار داشت.  بنای مقبره در دوره های بعد به تدریج گسترش یافت و بناهای دیگری به آن افزوده گشت. در واقع آرامگاه شاه نعمت الله ولی را می توان مجموعه ای از تاریخ معماری ایران دانست که از دوره تیموری آغاز می شود و تا دوره ی قاجار ادامه می یابد. بیشترین این تغییرات و الحاقات به دوران شاه عباس اول صفوی، محمد شاه و ناصرالدین شاه قاجار تعلق دارند.

معماری آرامگاه 

این مجموعه که امروزه ۳۲۰۰۰ مترمربع مساحت دارد از قسمت های مختلفی همچون بقعه، چله خانه، رواق شاه عباسی، صحن میرداماد، صحن وکیل الملک، صحن حسینیه، صحن اتابکی، موزه و بخش های دیگر تشکیل شده است که در طول شش قرن به مرور به آرامگاه اصلی افزوده شده اند. هر کدام از قسمت های آرامگاه روایتگر بخشی از تاریخ معماری ایران زمین هستند و بازدید از آنها ما را با سبک های معماری در دوره های مختلف آشنا می سازد.

بقعه

قدیمی ترین بخش آرامگاه بقعه است که در زمان حکومت شاهرخ تیموری به صورت عمارتی چهار گوش با گنبدی بر فراز آن احداث گردید. نمای داخلی بقعه با کاشی کاری های معرق فیروزه ای و لاجوردی به زیبایی تزئئین شده است و نگاه ها را به خود جذب می کند. سنگ قبر شاه نعمت الله که در این بقعه قرار دارد از جنس مرمر است و با 3.5 متر طول، 2 متر عرض و 1 متر ارتفاع  خود نمایی می کد.

چله خانه

چله خانه از قدیمی‌ترین بخش‌های مجموعه به‌شمار می‌رود که در جنوب غربی بقعه  قرار دارد. این بنا همانطور که از نامش پیداست روزگاری چله خانه شاه نعمت ‌الله بوده ‌است و او چهل شبانه روز را در این اتاق به هدف عبادت و تزکیه نفس تنها سپری کرد. بر روی در و دیوار این قسمت اشعاری در وصف جایگاه حضرت علی و ائمه (ع)، وصف شاه نعمت‌الله ولی و توصیف شهر ماهان به چشم می خورد.

رواق شاه عباسی و صحن میرداماد

رواق شاه عباسی (دارالحفاظ) و صحن میرداماد هر دو در زمان شاه عباس اول ساخته شدند. صحن میرداماد یا صحن شاه عباسی در زمان ناصرالدین شاه قاجار  مورد بازسازی قرار گرفت و حوضی مرمری به نام کوثر در میان آن قرار دارد.

صحن وکیل‌الملک

این صحن به دستور محمد اسماعیل خان نوری وکیل الملک، حاکم کرمان در زمان قاجار، به آرامگاه افزوده شد. حمام وکیل کرمان نیز یکی دیگر از آثار به جای مانده از وکیل الملک می باشد.

صحن حسینیه

این صحن به لطف وجود دو مناره به ارتفاع 42 متر به راحتی قابل شناسایی می باشد و به دستور عبدالحمید میرزا، شاهزاده قاجار و حاکم کرمان، در زمان حکومت محمدشاه قاجار ساخته شد. در حال حاضر سرویس های بهداشتی، غرفه های فروش آثار موسیقی، کتاب و سوغاتی در این صحن قرار دارند.

صحن اتابکی

این صحن به همت علی ‌اصغر خان اتابک، صدراعظم ناصرالدین شاه و با وجوه اهدایی دربار ساخته شده است.

موزه‌ شاه نعمت‌الله

در این موزه اشیا مربوط به فرهنگ تصوف به نمایش گذاشته شده است. بنای موزه در حدود ۱۳۰ سال قدمت دارد و در زمان ناصرالدین شاه قاجار ساخته‌ شده است. گفته می شود این بخش از آرامگاه زمانی محل تجمع صوفیان و درویشان بود و در سال ۱۳۵۷ پس از مرمت و بازسازی به موزه آستانه بدل شد. کشکول‌های آراسته به خط و نقش، تبرزین‌ های تراشیده شده، صفحات قرآن به خط کوفی، شمشیرهای جواهر نشان، کتب خطی و … از جمله اشایای به نمایش درآمده دز این موزه هستند.

آدرس: کرمان- ماهان- خیابان امام خمینی

باغ شازده ماهان

باغ شازده ماهان یا باغ شاهزاده ماهان یکی از 9 باغ ایرانی است که در سال 2011 میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. این باغ منحصر به فرد واحه ای با درختان انبوه و سر به فلک کشیده است که همچون زمردی سبز در میان صحرای خشک و بی آب و علف خودنمایی می کند و روزگاری پذیرای کاروانیان و مسافران خسته از راه بوده است.

باغ شازده ماهان در فاصله 30 کیلومتری جنوب شرقی شهر کرمان و در فاصله دو کیلومتری شهر ماهان در مسیر جاده کرمان به بم در نزدیکی ارتفاعات جوپار بنا گردیده است.

تاریخچه و وجه تسمیه 

باغ شازده ماهان در مسیر عبوری کرمان به بم و در راه جاده کهن ابریشم قرار داشت و همین موقعیت ویژه ی جغرافیایی سبب شد تا باغ شازده در این محل احداث گردد.

 این باغ قاجاری در زمان حکومت ناصرالدین شاه قاجار به دستور حاکم وقت کرمان “محمدحسن خان سردار ایروانی” احداث گردید و در دوران حکمرانی “عبدالحمید میرزا ناصرالدوله” طی یازده سال حکومتش بر کرمان تکمیل گردید. عبدالحمید میرزا ناصرالدوله یکی از شاهزادگان قاجاری بود که از سال 1258 شمسی تا سال 1270 حکومت کرمان و ریاست قشون نظامی کرمان را بر عهده داشت. ناصرالدوله در سال 1270 شمسی درگذشت و به علت فوت ناگهانی وی آخرین مراحل ساخت سردر عمارت باغ شازده ماهان ناتمام باقی ماند. به افتخار این شاهزاده ی قجری این باغ را “باغ شازده یا باغ شاهزاده” نامیدند.

معماری 

باغ شازده ماهان نمونه ای از زیباترین باغ تخت ‌های ایرانی است که در زمینی شیبدار به مساحت تقریبی 5.5 هکتار احداث شده است. باغ تخت ها نمونه از باغ های ایرانی هستند که در زمین هایی با شیب تند به صورت پلکانی ساخته می شدند تا شیب زمین را خنثی کنند و باغ شازده ی ماهان نیز یکی از این باغ تخت ها می باشد. حرکت آب در این باغ در مسیر تراس بندی شده و به صورت آبشارهای کوچک می باشد.

باغ شازده ماهان باغی مستطیل شکل است که در دامنه ارتفاعات جوپار جای گرفته است و حصاری بلند آن را از بیابان های اطراف جدا ساخته است. طول کلی داخل باغ 407 متر و عرض آن 122 متر می باشد.

 باغ شازده ماهان یک باغ مسکونی است و از بخش های مختلفی نظیر کوشک اصلی، سر در ورودی، حمام، شبکه آب ‌رسانی و باغچه ها یا کرت های میوه تشکیل شده است. کوشک اصلی سکونتگاه دائمی و یا فصلی مالک باغ بوده است که در انتهای فوقانی باغ قرار دارد. کوشک اصلی در حال حاضر توسط بخش خصوصی به رستوران تبدیل شده است.  سر در ورودی باغ نیز در دو طبقه بنا گردیده است که طبقه فوقانی دارای اتاق هایی است که برای زندگی و پذیرایی پیش بینی شده اند.

شبکه آب ‌رسانی باغ شازده ماهان نیز از قنات و رودخانه تیگران از ارتفاعات کوه جوپار تامین می شود. این آب از بخش فوقانی باغ داخل می شود و در جهت طولی باغ به گونه ای توزیع می گردد که علاوه بر آبیاری کرت ها و درختان، باعث حفظ رطوبت و طراوت محیط نیز می شود. این آب پس از آبیاری باغ از پایین ترین قسمت باغ خارج شده و در زمین های پایین دستی جاری می شود تا باغ ها و کشت زارها را سیراب کند.

آدرس: استان کرمان، دو کیلومتری شهرستان ماهان و سی کیلومتری شهر کرمان، دامنه کوه های تیگران

روزهای تعطیلی: روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی، ۲۱ رمضان شهادت امام علی، ۲۸ صفر رحلت پیامبر، ۱۴ خرداد رحلت امام خمینی، ۲۵ شوال شهادت امام جعفر صادق

بلیت ورودی: ایرانی 5000 تومان- خارجی 50000 تومان

 

کلوت های شهداد

در بازدید از کلوت های شهداد آنها را همچون سازه های مرتفعی خواهید یافت که شهری باستانی و کهن را در ذهن تداعی می کند؛ اما معماران این شهر کهن نه انسان ها بلکه نیروی قدرتمندِ فرسایشِ آب و باد است که همچون هنرمندانی ماهر و زبردست در طول هزاران سال این سازه های منحصر به فرد را خلق کرده اند و اثری جاویدان از خود در پهنه ی دشت لوت به یادگار گذاشته اند.

کلوت چیست؟

کلوت یا یاردانگ به عوارض و ناهمواری های طبیعی گفته می شود که به صورت سازه هایی با شکل های گوناگون در نواحی خشک و بیابانی دنیا طی هزاران سال پدید آمده اند. کلوت ها در واقع تپه هایی هستند که بر اثر نیروی آب و باد طی هزاران سال فرسایش یافته اند و به شکل های کنونی تبدیل گشته اند. برخی از کلوت ها مرتفع و برخی دیگر کم ارتفاع هستند؛ کلوت‌های بزرگ حاصل فرسایش آبی-بادی و کلوت‌های کوچک تحت تأثیر فرسایش بادی شکل گرفته‌ اند. کلوت‌ها در مناطق خشک دنیا از قبیل ایران، ایالات متحده، چاد، مصر و پرو در سطح وسیعی گسترش یافته‌اند و از جنبه ی زمین شناسی اهمیت بسیار دارند.

کلوت های شهداد

کلوت های شهداد بلندترین و زیباترین ترین کلوت ها در دنیا هستند که امروزه به یکی از برترین جاذبه های طبیعت گردی در ایران و دنیا تبدیل گشته اند و سالانه صدها گردشگر داخلی و خارجی ماجراجو برای مشاهده ی کلوت های شهداد به استان کرمان سفر می کنند. در بازدید از کلوت های شهداد آنها را همچون سازه های مرتفعی خواهید یافت که شهری باستانی و کهن را در ذهن تداعی می کند؛ اما معماران این شهر کهن نه انسان ها بلکه نیروی قدرتمندِ فرسایشِ آب و باد است که همچون معمارانی ماهر و زبردست در طول هزاران سال این سازه های منحصر به فرد را خلق کرده اند و اثری جاویدان از خود در پهنه ی دشت لوت به یادگار گذاشته اند. آنجا که باد با شدت بیشتری در جریان باشد، فرسایش کلوت ها بیشتر و در نتیجه شیب آن قسمت بیشتر از قسمت های پشت به باد می باشد و همین عوامل طبیعی است که کلوت هایی زیبا پدید آورده است.

کلوت های شهداد کجا قرار دارند؟

کلوت های شهداد در جنوب شرقي ايران (دشت لوت) در استان کرمان در فاصله ای نه چندان دور از شهر شهداد قرار دارند و وسعتی در حدود ۱۱ هزار کیلومتر مربع را پوشش مي دهند. کلوت های شهداد از شمال به جنوب گسترش یافته اند و با ۱۴۵ کیلومتر طول و ۷۰ کیلومتر عرض طولانی ترین کلوت های دنیا را پدید آورده اند.

ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو

جالب است بدانید بیابان لوت که کلوت های شهداد را در خود جای داده است به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده ‌است. در واقع آنچه که به ثبت جهانی بیابان لوت کمک کرده است شامل موارد زیر می باشد:

  • وجود بلندترین کلوت و طولانی ترین کلوت های دنیا در منطقه شهداد
  • گرم‌ترین نقطه جهان با دمای ۷۰٫۷ درجه سلسیوس
  • بلندترین تپه‌های ماسه‌ای جهان در شرق بیابان لوت
تفریحات در کلوت ها

مشاهده ی کلوت های مرتفع و زیبا تنها جاذبه ی این منطقه نمی باشد. بیابان گردی با ماشین های آفرود و موتورهای چهارچرخ، شترسواری، اقامت در کمپ های کویری، رصد آسمان پرستاره و از همه مهمتر لذت بردن از آرامش و سکوت کویر مهمترین تفریحاتی هستند که انتظار شما را می کشند.

در بازدید از کلوت ها نباید فراموش کنیم که با منطقه ای خشک و خشن روبرو هستیم و اگر بدون آگاهی کافی و تجهیزات مناسب به این منطقه سفر کنیم، ممکن است برای خود و دیگران ایجاد دردسر کنیم.  بهترین راه برای بازدید از این مناطق، همراه شدن با تورهای گردشگری تخصصی  و استفاده از راهنمایان با تجربه و حرفه ای است. جهت رزرو تورهای گردشگری در استان کرمان و بازدید از کلوت های شهداد می توانید با مراجعه به سایت https://gashttour.ir از خدمات اقامتی و گردشگری ما بهره ببرید.

 

ارگ راین کرمان

ارگ راین کرمان واقع در جنوب غربی شهر راین، بعد از ارگ بم دومین سازه خشتی بزرگ در دنیا است. قدمت شهر تاریخی راین به پیش از اسلام و به دوران حکومت ساسانیان باز میگردد. این شهر در صد کیلومتری جنوب شهر کرمان، در دامنه کوه هزار، قرار دارد. شهر راین از دیرباز به دلیل اهمیّت کشاورزی، تجاری، وضعیت اقلیمی، موقعیت جغرافیایی و همچنین قرارگیری در مسیر شرق به غرب به عنوان یک مرکز تجاری مهم و محل داد و ستد، نقش پررنگی در زندگی و کسب و کار مردم این ناحیه داشته است. ارگ راین را می توان خواهر کوچکتر ارگ بم دانست که همچون خواهر بزرگترش بر روی تپه ای ایجاد شده است و روزگاری نه چندان دور محل زندگی و کسب و کار بوده است. ارگ راین در فروردین 1345 با شماره ۱۲۸۶۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

 

تاریخچه

ناحیة کرمان از دیرباز به دلیل موقعیت ویژه جغرافیایی و قرارگیری بر سر راه های خراسان، سیستان و مرکز ایران، از پایگاه های ثابت راهزنان بوده و ساخت بسیاری از ارگ ها و قلعه ها در کرمان کارکرد دفاعی و امنیتی داشته است. ارگ راین نیز بر اساس همین رویکرد دفاعی- امنیتی در دوران حکومت ساسانیان ساخته شد و تا اواسط حکومت قاجار، نقش مهمی در حیات جوامع و مردمان ناحیه کرمان داشته است. ارگ راین بر روی تپه ای قرار گرفته است که به دلیل دید مناسب به پیرامون و همچنین وجود خندق در جنوب، جنوب غربی و شرق و دسترسی دشوار، امنیت را برای ساکنان فراهم می کرده است. این ارگ تاریخی در طول تاریخ پر فراز و نشیبش، از ساسانی تا قاجار، میزبان حکام و فرمانروایان محلی بسیاری بوده است و بارها مردم شهر را از گزند دشمنان و راهزنان در امان نگاه داشته است.

معماری 

بنای تاریخی ارگ راین با مساحتی در حدود 22000 مترمربع بر روی تپه ای نسبتاً مرتفع واقع شده است که بر نواحی پیرامونش دست کم تا شعاع هفت کیلومتری تسلط دارد.  ارگ راین در مقایسه با ارگ بم (180000 متر مربع ) بسیار کوچکتر است، اما همچون خواهر بزرگترش با دیوارهایی مرتفع احاطه شده ‌است. ارگ راین نیز همچون ارگ بم شهر کوچکی است که به ‌شکل دژی استوار و مستحکم بنا شده است و از دو بخش حکومتی و رعیت نشین تشکیل شده است. همه ی عناصر شهری همچون مقر حکومت، آتشکده، بازار، سربازخانه، نانوایی، میدان سخنرانی، مکتب خانه، چاه آب، خانه های مردم و … در این ارگ وجود داشته است و تمامی نیازهای ساکنین را برطرف می کرده است.

در ادامه مهمترین عناصر دفاعی ارگ راین را معرفی خواهیم کرد:

خندق:

در ارگ راین وجود خندقی در جهات جنوب، جنوب شرقی و شرق بخشی از تدابیر امنیتی برای حفظ امنیت ساکنان ارگ بوده است.

حصار:

 ارگ راین درون حصاری با بیش از 11 متر ارتفاع و پهنای پنج متر قرار گرفته است که امکان دفاع بیشتر را برای سربازان فراهم می کرده است. همچنین در قسمت فوقانی برج ها و لبة بارو شاهد کنگره هایی هستیم که مخصوص کمانداران بوده است.

برج:

12 برج دیدبانی واقع در حصار بیرونی و 4 برج دیدبانی درون ارگ وظیفه حفاظت از شهر و قلعه ی حکومتی را بر عهده داشتند. در مرکز ارگ برجی وجود دارد که از آن با نام برج مادر یاد می شود؛ برج مادر با تمام برج ها در ارتباط بوده است و دیده بان این برج، اطلاعات را از سایر برج ها دریافت می کرده و به قلعه حکومتی می فرستاده است. همه ی  این برج ها دو طبقه هستند و از خشت و چینه و چوب در ساخت آنها استفاده شده است.

قلعه حکومتی:

ارگ حاکم نشین در جبهه غربی قلعه ساخته شده است و دارای پنج برج دیده بانی، حصاری مرتفع، فضاهای مسکونی و خدماتی و چاه آب می باشد.

آدرس: استان کرمان، شهر راین،‌ ارگ راین

 

مقالات مرتبط:

باغ نوه ناصرالدین شاه ؛ شاهزاده‌ای در قلب کویر کرمان

جای آریزونای آمریکا به کرمان ایران سفر کنید

باغ عمارت فتح آباد کرمان

بازار بزرگ تاریخی کرمان

فرش کرمان، نگین برجسته قالی‌بافی در جنوب شرق ایران

ارگ بم

ارگ بم یا “قلعه خداي آفرين” بزرگترین سازه خشتی در جهان است که در 200 کیلومتری جنوب شرقی شهر کرمان در مجاورت شهر تاریخی بم قرار دارد. بنای تاریخی ارگ بم در واقع یک شهر کامل با همه ی عناصر شهری همچون مقر حکومت، مسجد، کاروانسرا، مدرسه، حمام، خانه های مردم و … است که روزگاری نه چندان دور محل زندگی و کسب و کار بوده است. آنچه که این شهر را از دیگر شهرهای تاریخی متمایز می سازد، وجود حصار های بلند و برج و باروهای متعدد است که حالتی دژگونه و نظامی به شهر بخشیده است و آن را در طول تاریخ پر فراز و نشیبش از گزند راهزنان و شورشیان در امان نگه داشته است. اما مهمترین ویژگی ارگ بم، استفاده از خشت و کاهگل در ساخت بناهای آن می باشد، به گونه ای که با شهری تماماً خشتی روبرو هستیم. ارگ بم یکی از برترین آثار ملی ایران است که در سال 2004 میلادی نیز در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. این بنای تاریخی با شکوه و با عظمت در زلزله ی سال 1382 به شدت آسیب دید، اما به سرعت در فهرست آثار میراث جهانی در خطر قرار گرفت و با همکاری یونسکو و بسیاری از کشورها از جمله ژاپن، ایتالیا و فرانسه پروژه نجات بخشی این اثر انجام شد.

 

سرگذشت 

تاریخ دقیقی در خصوص قدمت ارگ بم و سال شروع به ساخت آن وجود ندارد، اما بر طبق برخی از منابع تاریخی اولین سکونتگاه بشر در این منطقه به قلعه ای ساخته شده در دوران هخامنشیان باز می گردد که همچون تخت جمشید بر روی تپه ای قرار داشته است. به باور بسیاری از تاریخ دانان این قلعه سنگ بنای ارگ بم می باشد. در زمان حکومت اشکانیان هسته اصلی شهر بم و بخش فرمانداری ساخته شد و قلعه ی مذکور نیز گسترش یافت و به ارگ بم تبدیل شد. در زمان ساسانیان این قلعه توسط اردشیر بابکان تصرف شد و استحکامات و دیوارهای جدید بین سالهای 224 و 637 میلادی ساخته شدند.

در سال 645 میلادی ، منطقه کرمان توسط اعراب فتح شد و احتمال می رود در جریان تسخیر کرمان، ارگ آسیب دیده باشد. در سال 656 میلادی، خوارج که از امام علی(ع) شکست خورده بودند، به کرمان و بم گریختند و در ارگ بم مستقر شدند. در سال 869 میلادی یعقوب لیث صفاری در لشکرکشی به کرمان باقی مانده ی خوارج را شکست داد، ارگ بم را به دست گرفت و آن را پایگاه خود کرد. نام بم اولین بار توسط نویسندگان مسلمان در قرن دهم ذکر شده است. بنا به گفته این نویسندگان، بم توسط مزارع وسیع کشاورزی احاطه شده بود و به خاطر بازارهای شلوغ، درختان خرما، پارچه های نخی ظریف و البته قلعه ای غیر قابل نفوذ شهرت داشت. در این دوران و حکومت های بعدی شهر بم از یک موقعیت ویژه برخوردار بود و منطقه را به جاده ابریشم متصل می کرد. شهر بم همچنین به دلیل پرورش کرم ابریشم و صنعت ابریشم شهرت بسیار داشت.

در زمان حكومت سلجوقيان، غزها و قراختاييان بر كرمان، ارگ بم موقعيت نظامي و تجاري ويژه‌اي داشت، يورش ‌هاي مختلف را تجربه كرد و مأمن مناسبي براي مردم بود.

در دوران حکومت صفویه ارگ بم همانند بسیاری دیگر از مناطق کشور بطور قابل توجهی توسعه یافت و کاخ چهار فصل در ارگ، مربوط به این دوره می باشد. در زمان حکومت افشاريان و زنديان خاندان‌ هاي سيستاني در آنجا حكومت می کردند و لطفعلي خان زند پس از فرار از مقابل سپاهيان آقا محمدخان قاجار به ارگ بم رفت و در آنجا اسير شد.

 آقا محمد خان قاجار از ارگ بم به عنوان یک نقطه استراتژیک برای جلوگیری از حمله نیروهای افغانی و بلوچ استفاده می کرد و آن را به یک مجموعه نظامی تبدیل کرد. از ارگ بم تا اواسط حکومت قاجار به عنوان پادگان و محل سکونت استفاده می شد و بعد از آن ساکنین به تدریج ارگ را رها کردند و در مناطق اطراف ساکن شدند.

معماری و ساختار 

مساحت ارگ بم نزدیک به ۱۸۰ هزار متر مربع است که دور تا دور آن با دیوار هایی به ارتفاع ۶ تا ۷ متر احاطه شده ‌است. در واقع ارگ بم شهر کوچکی است که به ‌شکل دژی استوار و مستحکم بنا شده است تا ساکنین شهر را از گزند و نفوذ دشمنان در امان نگه دارد. این استحکام به گونه ای بوده است که در دوره قاجار ارگ بم را “قلعه خداي آفرين”  نیز می نامیدند. با توجه به شکل ظاهری شهر و موقعیت قرار گیری کوچه ها، معابر و ساختمان ها در ارگ بم می توان گفت که طراحان از همان مراحل ابتدایی، کل شکل نهایی شهر را پیش بینی کرده بودند و با شهری ساختارمند و مهندسی ساز روبرو هستیم.

ارگ بم از دو بخش کلی تشکیل شده است: بخش حکومتی و بخش رعیت نشین.

بخش حکومتی در شمال ارگ قرار دارد و به لطف وجود یک دژ نظامی مستحکم در این قسمت، به راحتی قابل شناسایی می باشد. این دژ نظامی در موقعیت بالاتری از سایر نقاط  شهر قرار دارد و مشرف به کل ارگ می باشد که امر حکمرانی و دفاع از شهر را آسان می کرده است. از دیگر عمارت های بخش‌ حکومتی می توان به خانه حاکم، سربازخانه، عمارت چهار فصل، اصطبل، آسیاب بادی، دروازه و برج و بارو اشاره کرد.

بخش رعیت نشین همان طور که از نامش پیداست محل زندگی و کسب و کار مردم عادی بوده است و پیرامون بخش حکومتی قرار دارد. بخش رعیت نشین از دروازه ی اصلی (جنوبی)، معابر متعدد، بازار، تکیه، مسجد جامع، مدرسه، کاروانسرا، حمام و صدها خانه ی  بزرگ و کوچک تشکیل شده است. جالب است بدانید محققان در جریان بررسی و کاوش های خود در ارگ بم توانسته اند سه نوع خانه را شناسایی کنند؛ خانه ‌های کوچک متشکل از دو تا سه اتاق برای خانواده ‌های فقیر، خانه ‌های بزرگتر با سه تا چهار اتاق برای طبقه ی متوسط و خانه های اشرافی با حیاط بزرگ و طویله که البته تعداد این خانه ها بسیار کم است.

ساعت بازدید: شش ماهه اول سال۹ الی ۱۹ – شش ماه دوم سال ۹ الی۱۹

تعطیل : ایام سوگواری رسمی

بهای بلیط داخلی : 2 هزار تومان

بهای بلیط خارجی : 15 هزار تومان