گردشگری فرصتی برای جبران تهدیدات معادن در یزد
گردشگری معدن یکی از ظرفیت‌های غنی استان معدن‌خیز یزد است که چند سالی نیز در این استان به آن پرداخته شده است ولی با وجود بهره‌گیری معادن از ظرفیت تاکنون هیچ عایده‌ای از این بخش نصیب گردشگری کرونازده کنونی نشده است.
گردشگری معدن یکی از راهبردهای اساسی برای نجات گردشگری متضرر از کرونا با تکیه به معادن است و پیگیری متولیان میراث فرهنگی استان یزد بر این اساس بود که علاوه بر معرفی جاذبه‌های معادن این استان معدن‌خیز در راستای تنوع بخشی به صنعت گردشگری استان، به پشتوانه بازگشت عواید معادن به استان از تسهیلات حاصل از این بخش گردشگری کرونازده یزد ترمیم شود اما این هدف تاکنون چقدر محقق شده است؟
«سید مصطفی فاطمی» مدیر کل میراث فرهنگی استان یزد در این خصوص می‌گوید: تاکنون تقریباً هیچ تسهیلاتی از سوی معادن در اختیار صنعت گردشگری استان قرار نگرفته و تنها یکی از معادن کوچک استان با هدف حمایت از اقشار متضرر در حوزه صنایع دستی، بخشی از محصولات این بخش را خریداری کرده است.
این در حالیست که «محمدصالح جوکار» رئیس فراکسیون معدن و صنایع معدنی مجلس شورای اسلامی مدعی است که بنا بر سیاست‌های برنامه توسعه کشور، صاحبان معادن بزرگ باید در راستای عمل به مسئولیت اجتماعی خود و به ازای استفاده از منابع استان، حداقل حساب‌های بانکی مربوط به این معادن را به استان یا شهرستان محل این معادن انتقال دهند.
وی با بیان این که انتقال این حساب‌ها منجر به تامین منابع بانک‌های استان برای تزریق تسهیلات به بخش‌هایی مانند گردشگری شود، تصریح می‌کند: البته تاکنون نیز بخشی از این حساب‌ها به استان منتقل شده و اعدادی دیگر نیز در حال انتقال است.
کوتاهی معادن در قبال مسئولیت‌های اجتماعی‌شان
گردشگری معدن یکی از انواع پرطرفدار و نوین گردشگری است که دارای مخاطبان خاص و عام زیادی در دنیاست و خوشبختانه یزد به علت برخورداری از معادن متنوع، زیرساخت مهیایی برای توسعه این حوزه از گردشگری دارد.
هر چند معادن همواره یکی از تهدیدهای محیط زیست و منابع استانها به شمار می‌روند اما گردشگری ظرفیتی است که می‌تواند برای معادن فرصتی ارزشمند به شمار رود تا در جهت جبران تاثیر سوء فعالیتشان، به نوعی تزریق مستقیم پول به جوامع محلی داشته باشند.
با این وجود هنوز هم یکی از دغدغه‌های امروز در این بخش، کوتاهی معادن در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی آن‌هاست به طوری که با وجود از دست رفتن منابع تجدیدناپذیر استانها، هیچ مزیتی را از آنها برای جوامع محلی شاهد نیستیم و این در حالیست که شاید گردشگری بتواند برگ برنده‌ای برای معادن و استان‌های معدن‌خیز به شمار رود.
البته ورود به گردشگری معادن علاوه بر سیاست‌گذاری‌های استانها، به تمایل معادن و نگاه آنها نیز بستگی دارد و هرچند معدن انگوران زنجان، اولین مجوز گردشگری معدن در کشور را کسب کرده اما یزد نیز چند سالی است که در این حوزه اقدامات بسیار قابلی داشته است ولی تنها با برنامه‌ریزی منسجم می‌توان این نوع گردشگری را پا به پای اقتصاد معادن به بدنه کشور تزریق کرد..
لزوم رونق گردشگری به معنای عام قبل از تخصصی شدن
«محمدصالح جوکار» دبیر فراکسیون گردشگری و رئیس فراکسیون معدن و صنایع معدنی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با اشاره به اهمیت جایگاه گردشگری در اقتصاد، می‌گوید: گردشگری انواع متعددی دارد که گردشگری معدن نیز یکی از انواع آن به شمار می‌رود و یزد در وهله اول باید توسعه گردشگری به معنای عام را دنبال کند به عبارتی براساس برنامه‌های توسعه‌ای این صنعت، رونق گردشگری به معنای عام و با در نظر گرفتن همه فرصت‌ها و تهدیدها و همچنین نیازها و مشکلات مدنظر قرار گیرد و سپس با تخصصی شدن معنای گردشگری در هر شاخه، به گردشگری معدن به طور خاص بپردازد.
وی به نقش فراکسیون گردشگری در تبیین انواع مختلف گردشگری نیز اشاره و بیان می‌کند: تقسیم‌بندی گردشگری به معنای تخصصی، یک ضرورت است تا ضمن برنامه‌ریزی منسجم، خدمات تخصصی هر بخش نیز ارائه شود و این موضوعی است که فراکسیون گردشگری در دستور کار دارد.
جوکار با تاکید بر این که باید افراد مختلف با تخصص‌های مربوطه در رشته‌های مختلف و تخصصی گردشگری ورود کنند، ادامه می‌دهد: در این صورت می‌توان ویترینی از شاخه‌های مختلف گردشگری برای عرضه و بهره‌برداری را به وجود آورد.
توسعه گردشگری معدن با رویکرد آموزش و تجربه
نماینده مردم یزد و اشکذر در مجلس شورای اسلامی از وجود پتانسیل‌های متعدد گردشگری معدن در استان خبر می‌دهد و تصریح می‌کند: یزد دارای معادن بسیار مناسب و بعضاً دارای مناظر زیباست که مورد بازدید گردشگران قرار می‌گیرند اما باید علاوه بر توجه به جاذبه‌های معادن، تجربه و یادگیری نیز در این نوع گردشگری پررنگ‌تر شود.
وی به خام فروشی معادن و تاثیر سوء آنها بر حوزه محیط زیست اشاره می‌کند و می‌گوید: باید در حوزه گردشگری معدن، توجه به چنین مسائلی تقویت شود تا به افزایش بهره‌وری و جلوگیری از خام‌فروشی منابع غیرقابل تجدید و همچنین تخریب و آسیب آنها به محیط زیست منجر شود.
جوکار توجه به معادن متروکه را نیز ضروری می‌داند و عنوان می‌کند: معادن متروکه نیز به خوبی گویای مواردی مانند تخریب محیط زیست و منابع غیرقابل بازگشت به طبیعت و همچنین بهره‌وری بسیار پایین معادن هستند و بازدید از آنها باید در قالب گردشگری معدن گنجانده شود.
وی با تاکید بر ضرورت افزایش ارزش‌گذاری معادن در استان با تکیه بر ارتقای آموزش نیروهای متخصص و به کارگیری روش‌های نوین و ارتقای تکنولوژی مربوط به معادن، می‌گوید: این مسائل می‌توانند با پیوند گردشگری و معدن تقویت شوند.
معدن چغارت بافق پیشتاز گردشگری معدن یزد
«سید مصطفی فاطمی» مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یزد در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا در خصوص گردشگری معدنی و فعالیت یزد در این حوزه، اظهار می‌کند: معدن چغارت بافق که دارای بزرگترین پیت معدنی کشور و منظره بسیار جذابی است، از سال 95 فعالیت خود را در حوزه گردشگری آغاز کرده است.
وی با بیان این که یزد دومین استان معدن‌خیز کشور است، می‌گوید: یزد از ظرفیت خوبی در حوزه گردشگری معدن برخوردار است و تاکنون نیز در این رابطه، شاهد برگزاری نشست‌های تخصصی متعدد و ورود آژانس‌هایی به صورت تخصصی در حوزه فعالیت گردشگری معدنی بوده‌ایم.
مدیرکل میراث فرهنگی یزد در ادامه یادآور می‌شود: معدن سنگ آهن مرکزی(چغارت) در شهرستان بافق هر ساله به خصوص در ایام نوروز میزبان گردشگران زیادی است و در عین حال موزه‌ی این معدن نیز راه‌اندازی شده است هرچند که به واسطه شیوع کرونا، این نوع گردشگری نیز مانند سایر انواع گردشگری تا بهبود شرایط کنونی، متوقف شده است.